Ik heb vaak gedacht dat ik raar ben. Moeilijk te vangen, voor m’n omgeving, maar ook voor mezelf. En toen ontdekte ik dat ik HSP HSS ben, wat betekent, een gigantische tegenstrijdigheid in m’n persoonlijkheid. Aan de ene kant hoogsensitief en het liefst prikkel mijdend, aan de andere kant heel snel verveeld en altijd op zoek naar sensatie. Nu ik er meer over weet, zit ik zoveel lekkerder in m’n vel en kan ik deze tegenstrijdigheid juist als voordeel zien (of ermee spelen). Het maakt m’n leven uitdagend en kleurrijk. Omdat ik weet dat veel mensen die HSP of HSP HSS zijn ook worstelen met gevoelens als ‘anders zijn, niet mee kunnen komen, je alleen voelen, depressiviteit, en denken dat je niet goed snik bent’ dacht ik, ik deel graag mijn verhaal en ga in gesprek met iemand die hier echt verstand van heeft. Nadia Busch heeft mij namelijk geholpen, maar weet ook als geen ander te vertellen waarom het zo belangrijk is dat we open zijn over hoogsensitiviteit en waarom dit niet iets is wat we weg kunnen wuiven als vaag, een ‘hype’ of weer zo’n label. Maar liefst 20% van de mensen is namelijk hoogsensitief. Nadia krijgt soms mensen in de praktijk die het niet meer zien zitten en zich wanhopig voelen. Totdat ze snappen dat ze niet gek zijn… Voor jullie allemaal, en ook voor iedereen die er niet in gelooft, dit artikel!
In dit artikel praten we voornamelijk over HSP en niet over HSS. Hier ga ik heel graag later nog eens op in, omdat ik er duizend dingen over te delen heb. Maar voor nu, Nadia en ik in gesprek over HSP.
"Nadia, ik heb je twee jaar geleden leren kennen omdat je me had gevraagd je te helpen met je verhaal voor op je website. Ik weet nog dat tijdens het gesprek bij mij ineens allerlei kwartjes vielen. Ik had mezelf namelijk nooit als hoogsensitief persoon gezien. Mede doordat ik dacht dat hooggevoelige types vaak heel rustig en teruggetrokken zijn en zo zou ik mezelf nou niet omschrijven. Maar tijdens het gesprek kon ik er niet omheen. Dit was ik. HSP, maar daarnaast ook altijd op zoek naar prikkels (mijn HSS kant). Het heeft me dertig jaar gekost om daar, per ongeluk, achter te komen. Hoe kan het toch dat ik, en ik denk veel mensen met mij, er zo lang mee rondlopen zonder te leren over hoogsensitiviteit?"
"Ik denk dat een belangrijke oorzaak hiervoor is dat gevoelig zijn in de huidige maatschappij niet als iets positiefs wordt gezien. Ons wordt geleerd niet moeilijk te doen, door te gaan, schouders eronder en niet aanstellen. Natuurlijk ben je dan liever niet gevoelig. Vaak wordt hoogsensitiviteit geassocieerd met iets vaags, zweverigs of gezien als een modegril, terwijl het altijd al bestaat. Het verschil is dat hoogsensitiviteit nu misschien meer opvalt of mensen hebben er meer last van, omdat we nu ook meer prikkels te verwerken krijgen op een dag. De omgeving is veranderd, maar ons zenuwstelsel en de manier van prikkelverwerking niet. Als je HSP bent, kun je er dus bijna niet omheen. Of je nou weet dat je het bent of niet."
"Klopt, dat heb ik zelf ook zo ervaren. Ik wist niet dat ik hoogsensitief was, maar ik voelde het wel. Alleen was ik het liever niet, want wat zegt dat over mij… Je begint net over de prikkelverwerking. Hoe verschilt deze verwerking tussen een HSP’er en een niet HSP’er. Is het een afwijking?"
"Nee hoor, het is zeker geen afwijking. Hoogsensitieve mensen hebben een gevoeliger centraal zenuwstelsel. Alle prikkels, of misschien makkelijker gezegd, (on)bewuste ervaringen, worden diepgaander verwerkt en daarom hebben HSP’ers meer tijd nodig om informatie te verwerken of even bij te komen als ze veel prikkels hebben gehad. Je functioneert dus anders, maar dit kan ook als positief worden gezien, want je ervaart al het moois dat het leven biedt ook intenser."
"Mooi dat je direct het bruggetje maakt naar iets positiefs. Zelf weet ik dat ik het in het verleden vooral gedoe vond. Of misschien moet ik zeggen, mezelf gedoe vond. Maar hoe meer ik leer, hoe meer ik balans vind en hoe meer ik juist voordeel zie in hoogsensitief zijn. Wat zijn volgens jou een paar voordelen?"
"Hoogsensitieve mensen zijn intuïtief heel sterk. Ze hebben vaak een heel sterk gevoel van moraal en zijn erg gedreven en loyaal. Vaak hebben ze een goede helicopterview omdat ze dingen in de context kunnen plaatsen en ze leggen heel gemakkelijk verbindingen. Ze zijn eigenlijk de perfecte werknemers. Daarnaast ervaren ze de wereld om hun heen heel intens en dat zorgt voor intens enthousiasme en helemaal op kunnen gaan in een moment of in een taak."
"Dat klinkt eigenlijk best ideaal. Ik kan ook intens genieten van bijvoorbeeld muziek, de natuur of eten. Er zijn momenten waarop een diep gevoel van, fuck wat mooi, me overvallen. Ik huil regelmatig van geluk of ontroering en herken dit ook van andere HSP’ers om mij heen. Waarom lopen zoveel hoogsensitieve mensen dan toch vast?"
"Dat begint vaak al bij het niet weten dat je hoogsensitief bent. Als je niet weet hoe je lekker functioneert, hoe moet je er dan rekening mee houden? Daarnaast denk ik ook dat je HSP’ers een klein beetje kunt zien als de kanariepietjes vroeger in een kolenmijn. Als het kanariepietje omviel, dan wisten de mijnwerkers dat ze eruit moesten omdat er geen zuurstof meer was. Als hoogsensitief persoon voel je ook heel snel aan als iets niet klopt, zoals nu in deze gehaaste maatschappij. Dus ja, dan loop je vast. Maar ben jij dan gek, of is de maatschappij dat?"
"Ik kan me herinneren dat psychiater en systeemtherapeut Dirk de Wachter al eens het voorbeeld schetste dat we met z’n allen op een speedboot zitten maar telkens vallen er mensen af en worden ze door reddingsbootjes opgevangen (de psychologen/psychiaters en therapeuten) en dobberen ze rond in de hoop weer op de speedboot te kunnen. Terwijl de vraag is, ging die boot niet gewoon te snel? Ik vond dit zo’n tekenend voorbeeld. Toch vind ik het soms bijzonder, want zelf herken ik ook dat ik een heel sterk onderbuik gevoel heb en vaak direct oppik of iets klopt of niet (kan het niet anders uitleggen, ik denk dat het te maken heeft of wat gezegd, bedoeld en gedaan wordt overeen komt), maar toch vind ik het soms moeilijk om ernaar te handelen of mezelf en mijn onderbuik gevoel serieus te nemen. Hoe kan dat toch?"
"Dat zie ik heel veel bij hoogsensitieve mensen. Meestal neemt het verstand het dan over van ons gevoel en hangt er een oordeel aan vast. Ik denk dat ze vaak ook laatbloeiers zijn, juist omdat het extra moeilijk is bij jezelf te blijven, als je alle emoties en gevoelens van een ander zo gemakkelijk oppikt. Dat kan heel verwarrend zijn, want wat is van jezelf en wat van een ander? Er gaat even overheen voordat je hierin zelfvertrouwen vind. Daarnaast zijn HSP’ers ook echte pleasers. Ze maken het anderen heel graag naar hun zin en doen er vaak alles aan om de lieve vrede te bewaren. Erg afwijzingsgevoelig ook. Dat is best een uitdagende combi, als je ook een sterk moraal en geweten hebt. Vaak zie ik dan ook dat het extra lastig is voor HSP’ers om grenzen aan te geven, omdat ze het zo graag goed willen doen voor de ander en misschien ook denken dat er iets aan henzelf mankeert."
"Interessant, dit herken ik, zeker van vroeger. Altijd een soort innerlijke strijd tussen wat je in je kern voelt dat je zou moeten doen of wat juist is, maar dan toch meegaan in wat je omgeving verwacht of doet. Heb je hierin een praktijk voorbeeld?"
"Jazeker. Ik zie bijvoorbeeld veel jongeren in de praktijk die aan de ene kant heel graag bij een vriendengroep horen en aan de andere kant helemaal niet graag in grote groepen zijn. Wat doe je dan?"
"Dit is precies iets waar ikzelf ook tegenaan ben gelopen. Ik ben eigenlijk heel graag onder de mensen, maar ik functioneer vaak niet lekker in groepen heb ik geleerd. Ik ben met alles en iedereen bezig om te zien of iedereen zich nog wel vermaakt. De gesprekken gaan vaak niet de diepte in en ik hou niet zo van koetjes en kalfjes. Het voelt voor mij vaak als poppenkast, waarin ik me telkens afvraag of iedereen toneel speelt of het echt leuk vindt, en meestal kom ik na een avond helemaal kapot thuis. Dit heb ik heel lang zo raar gevonden aan mezelf. Want ik wilde, net als ieder ander, wel graag ergens bij horen. Ik heb vaak genoeg gedacht, wat is er toch mis met me dat dit me niet lukt?"
"Je bent hier niet alleen in. Veel HSP’ers lopen tegen dezelfde soort vragen en gevoelens aan. Wat ik merk is dat vooral het gevoel dat iets je wordt opgelegd moeilijk te verkroppen is. Die vriendschappen zijn essentieel, maar dan in vrijheid. En de gedachte, er is iets mis met me want ik functioneer niet volgens de ‘norm’, dat geeft vaak eenzame of zelfs depressieve gevoelens. Niet per definitie het hoogsensitief zijn op zich."
"We hadden het net natuurlijk over een aantal voordelen van hoogsensitiviteit, zoals alles heel intens waarnemen. Maar daar zit volgens mij ook direct het nadeel. Hele hoge pieken en ook diepe dalen. Soms kunnen de blues me zo overvallen en raak ik intens verdrietig. Ik kan er niet altijd de vinger opleggen, al lukt het me steeds beter te schakelen. Accepteren dat het zo is, het er laten zijn en vertrouwen dat het weer beter wordt. Maar ik heb vaak genoeg gedacht dat ik in een depressie zou belanden (om de volgende ochtend weer vrolijk wakker te worden). Jij krijgt volgens mij ook regelmatig mensen met depressieve gevoelens in je praktijk. Kun je me daar meer over vertellen?"
"Ja, dat klopt. Als je altijd het gevoel hebt dat je niet kunt functioneren binnen de norm, je jezelf weg zet als aanstellerig en of moeilijk en daarnaast geen enkel idee hebt wie je nu zelf bent, dan raak je verscheurd en eenzaam. Het is van essentieel belang dat je je eigen hoogsensitiviteit (h)erkent. Anders leidt dit zonder twijfel tot stress, een burn-out, of onverklaarbare fysieke klachten. Daarom is het ook zo ontzettend belangrijk dat we meer openheid creëren over HSP. Het zijn geen aanstellers!"
"Dat aanstellen is er volgens mij eentje die alle HSP’ers weleens hebben gehoord. In het verleden was het m’n grootste angst om te worden gezien als aansteller, dramaqueen of zweverig. Laatst zei iemand tegen me ‘Je bent wel lichtgeraakt’ en toen realiseerde ik me, dat klopt en ik ben er blij van, want het zet me in ieder geval in beweging. Het laat me doen wat er volgens mij echt toe doet. Ik reageerde met, ‘Sommigen noemen het lichtgeraakt, anderen gedreven,’ en ik voelde dat ik het meende. Dat was een openbaring voor me, want voorheen was ik in de verdediging geschoten. Het ‘ownen’ van wie ik ben is voor mij belangrijk. Al zie ik ook dat deze vooroordelen niet helpen om openheid te creëren. Als je nog midden in je proces van ontdekking en acceptatie zit, dan is een dergelijke opmerking natuurlijk funest. Echt een manier om iemand de mond te snoeren, want wat moet je dan nog zeggen? Ik ben wel benieuwd, wat is nog een groot vooroordeel over hoogsensitieve mensen die we nog niet hebben genoemd?"
"Misschien dat ze allemaal zacht van karakter zijn of weinig kunnen hebben. Hoogsensitiviteit betekent niet altijd lief. Een botte kerel kan net zo goed een HSP’er zijn en heeft daar dan zelf z’n overlevingsmechanisme omheen gemaakt. Zie het zo, je hebt een gevoeliger centraal zenuwstelsel. Alles komt binnen, wordt dieper verwerkt en je trekt je veel aan van je omgeving, ook omdat je je omgeving heel direct binnenkrijgt. Hoe jij daarmee omgaat is natuurlijk heel persoonlijk. Als jij bang bent om afgewezen te worden, kun je ook juist hard worden en een muurtje opbouwen. HSP’ers zijn er in alle vormen en maten en ik wil echt benadrukken, het is geen aandoening. Het is een persoonlijkheidskenmerk dat uitdagingen geeft, maar ook veel moois. Het gaat erom dat je begrijpt hoe je functioneert en wat voor jou werkt."
"Dan ben ik tot slot wel benieuwd, hoe denk jij over labels? Want is HSP niet gewoon een nieuw label geworden? Iets waar we misschien juist vanaf willen."
"Nou, ik zie het zo. Je bent niet het label. Het is alleen een onderdeel van jou. Niemand hoeft het te weten als jij dat niet wil, als je het zelf maar begrijpt. Daar gaat het om."
"Mooi! Zelf heb ik ervaren dat het label me veel inzicht heeft gegeven in mezelf en nu ik dat inzicht heb, is het label min of meer overbodig geworden. Ik weet hoe ik functioneer (al verras ik mezelf nog regelmatig) en dat is het belangrijkste. Nu moet ik ook direct denken aan een quote op mijn website: 'Het moedigste wat we kunnen doen is ons verhaal onder ogen zien en omarmen. Daarmee kunnen we onszelf en anderen zien voor wie we werkelijk zijn én voor wie we zouden kunnen zijn. In al onze potentie.' Dat is eigenlijk waar dit over gaat."
"Precies, we willen allemaal onszelf kunnen zijn zonder raar gevonden te worden. Dat is ook wat ik merk in m’n praktijk. Als mensen eerlijk hun verhaal kunnen doen over alle dingen die ze dachten dat gek waren. En ik zit, luister, oordeel niet of zeg zelfs dat het eigenlijk heel normaal is of dat ik het begrijp, dan valt er zo’n last van hun schouders af. Daar hebben we hem weer, 'Ik dacht dat ik gek was, maar eigenlijk niet dus?' "
Herken jij je in dit verhaal of denk je dat een vriend, vriendin, buurman of ouder dit zou moeten lezen? Deel het vooral en ga het gesprek aan.
Zou je graag wat begeleiding ontvangen of een goed gesprek aangaan over HSP? Dan kan ik je Nadia van harte aanraden.
Binnenkort meer over HSP in combinatie met HSS.
Liefs Jantien